برای اینكه بتوان نهضتی را الگوی دیگر نهضت ها قرار داد باید ابتدا ماهیت آن نهضت را به صورت كامل شناخت، حال برای اینكه ما ثابت كنیم كه نهضت حسینی الگوی بیداری اسلامی می باشد قصد داریم تا در چند پست آینده شما را با ماهیت نهضت حضرت سید الشهدا (ع) از زبان علامه شهید استاد مطهری آشنا نماییم.
آیا تاریخچه عاشورا فقط همین مصیبت است و چیز دیگرى نیست ؟
اشتباه ما همین است . این تاریخچه یك صفحه هم دارد كه قهرمان آن صفحه دیگر پسر معاویه نیست ، پسر زیاد نیست ، پسر سعد نیست ، شمر نیست . در آنجا قهرمان حسین است . در آن صفحه ، دیگر جنایت نیست ، تراژدى نیست ، بلكه حماسه است ، افتخار و نورانیت است ، تجلى حقیقت و انسانیت است ، تجلى حق پرستى است . آن صفحه را كه نگاه كنیم ، مى گوییم بشریت حق دارد به خودش ببالد. اما وقتى صفحه سیاهش را مطالعه مى كنیم مى بینیم كه بشریت سر افكنده است و خودش را مصداق آن آیه مى بیند كه مى فرماید: قالوا اتجعل فیها من یفسد فیها و یسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك مسلما جبرئیل امین در مقابل اعلام خدا كه فرمود: انى جاعل فى الارض خلیفه سوالى نمى كند، بلكه آن دسته از فرشتگان كه فقط صفحه سیاه بشریت را مى دیدند و صفحه دیگر آنرا نمى دیدند، از خدا این سوال را كردند كه : آیا مى خواهى كسانى را در زمین قرار دهى كه فساد كنند و خونها بریزند؟ و خدا در جواب آنها فرمود: انى اعلم ما لا تعلمون ؛ من مى دانم چیزى را كه شما نمى دانید. آن صفحه ، صفحه اى است كه ملك اعتراض مى كند؛ بشر سرافكنده است و این صفحه صفحه اى است كه بشریت به آن افتخار مى كند. چرا باید حادثه كربلا را همیشه از نظر صفحه سیاهش مطالعه كنیم ؟ و چرا باید همیشه جنایت هاى كربلا گفته شود؟ چرا همیشه باید حسین بن على از آن جنبه اى كه مورد جنایت جانیان است مورد مطالعه ما قرار بگیرد؟ چرا شعارهایى كه به نام حسین بن على مى دهیم و مى نویسیم ، از صفحه تاریك عاشورا گرفته شود؟ چرا ما صفحه نورانى این داستان را كمتر مطالعه مى كنیم ، در حالى كه جنبه حماسى این داستان صد برابر جنبه جنایى آن مى چربد، و نورانیت این حادثه بر تاریكى آن خیلى مى چربد پس باید اعتراف كنیم كه یكى از جانى هاى بر حسین بن على ما هستیم كه از این تاریخچه فقط یك صفحه اش را مى خوانیم ، و صفحه دیگرش را نمى خوانیم . جانى هاى بر امام حسین آنها هستند كه این تاریخچه را از نظر هدف منحرف كرده و مى كنند (1)
انواع نهضت ها
ممكن است نهضتى تك معنى و تك مقصد باشد و ممكن است به اصطلاح متشابه باشد، یعنى در آن واحد مقصدها و هدف هاى مختلف داشته باشد، گو این كه همه آن هدف ها بازگشتشان به یك هدف اصلى باشد. یك نهضت مى تواند در آن واحد داراى جنبه ها و ابعاد مختلف بوده باشد (2)
انگیزه بیعت
نهضت امام حسین علیه السلام یك نهضت چند مقصدى و چند جانبه اى و چند بعدى است . و علت اینكه تفاسیر و تعابیر مختلفى در مورد این نهضت شده است ، محاذى بودن عناصر دخیل در آن است . ما وقتى كه از جنبه بعضى عوامل و عناصر به این نهضت نگاه مى كنیم ، مى بینیم صرفا جنبه تمرد و عدم تسلیم در مقابل قدرتهاى جابره و تقاضاهاى ناصحیح قدرت حاكم وقت دارد. از این نظر، این نهضت یك نفى ، نه و عدم تسلیم است .
.jpg)
آن جنبه این است كه همه مى دانیم بعد از مردن معاویه و جانشین شدن یزید و پس از آن همه توطئه هایى كه براى این كار چیدند، یزید لازم دید از چند نفر از شخصیت هاى بزرگ جهان اسلام و در راس آنها وجود مقدس حسن بن على علیه السلام كسى كه از او خیلى حساب مى برد، بیعت بگیرد تا این بیعت سبب خاموشى همه مردم بشود و در واقع تعهدى از حسین بن على علیه السلام در مورد خودش بگیرد (3)
شرایط سه گانه عظمت نهضت
مى دانیم كه امام حسین نهضتى كرده است كه شرایط سه گانه عظمت را دارا بوده است :
الف - مقدس بودن هدف و شخصى نبودن آن ، به خاطر انسانیت بودن آن تواءم یا فداكارى و گذشت از منافع فردى بوده است به همین دلیل بشریت اینگونه افراد را كه مرز میان خود و دیگران را شكسته اند از خود مى داند و خود را از آنها مى داند، او را فداى امت و مصالح امت مى بیند.
ب - اینكه تواءم بوده با یك بصیرت قوى و نافذ، و آنچه دیگران در ظاهر نمى دیدند، او در خشت خام مى دیده است . به عبارت دیگر از محیط خودش پیش بود.
ج - اینكه نورى بوده كه در میان یك ظلمت كامل درخشیده است (4)
عوامل ارزشى نهضت
بسیارى از عوامل ها، ارزش دهنده به یك نهضت است . نهضت ها خیلى با هم فرق مى كنند. اگر روح عصبت در آن باشد، روح به اصطلاح خاكى پرستى در آن باشد، یك ارزش به نهضت مى دهد؛ و اگر روح هاى معنوى و انسانى و الهى داشته باشد، ارزش دیگرى به آن مى دهد. هر سه عامل دخیل در نهضت حسینى به این نهضت ارزش داد، بالخصوص عامل سوم .ولى گاهى آن كسى كه این ارزش به او تعلق دارد، یك وضعى پیدا مى كند كه به این ارزش ، ارزش مى دهد. همچنان كه آن ارزش ، او را صاحب ارزش مى كند، او هم شاءن این ارزش را بالا مى برد. چنانكه یك مرد روحانى وقتى كه لباس ت را مى پوشد، واقعا این لباس براى او افتخار است ، باید افتخار كند كه این لباس را به او پوشانیده اند و ون حقیقى هم او را قبول دارند، ولى یك كسى كارش را در انجام وظایف ت ، در علم و تقوا و عمل به جایى مى رساند كه او افتخار این لباس مى شود. مى گوییم لباس ت آن لباسى است كه فلان كسى هم دارد، لباسى است كه او پوشیده است (5)
عوامل گوناگون حادثه كربلا
در جریان حادثه كربلا عوامل گوناگونى دخالت داشته است ، یعنى انگیزه هاى متعددى براى امام در كار بوده است كه همین جهت از طرفى توضیح و تشریح ماهیت این قیام را دشوار مى سازد؛ زیرا آنچه از امام ظاهر شده كه اظهار نظر كنندگان ، گیج و گنگ بشوند و ضد و نقیض اظهار نظر كنند؛ و از طرف دیگر به این قیام جنبه هاى مختلف مى دهد و در حقیقت از هر جنبه اى ماهیت خاصى دارد (6)
پی نوشتها:
1- حماسه حسینى ، ج 1، ص 125
2- حماسه حسینى ، ج 1، ص 6
3- حماسه حسینى ، ج 1، ص 7
4- حماسه حسینى ، ج 3، ص 285
5- حماسه حسینى ، ج 2، ص 285
6- حماسه حسینى ، ج 2، ص 174
منبع: كتاب امام حسین (ع) از زبان شهید مطهرى
مى ,كه ,، ,نهضت ,صفحه ,یك ,است كه ,حسینى ، ,حماسه حسینى ,است ، ,، ج
درباره این سایت